“Ik spreek überhaupt maar één woord Duits”, zei Herman Finkers. Je denkt misschien dat daar een kern van waarheid in zit. Zoveel Duitse woorden gebruiken we nou ook weer niet toch? Niets is minder waar! Het Nederlands is proppenvoll met woorden die we hebben geleend van onze oosterburen. In deze blog lees je de top 10 Duitse woorden in het Nederlands.
Het woord ‘föhn’ hebben we direct uit het Duits overgenomen. De eerste föhns kwamen namelijk ook uit Duitsland. Toen dit apparaat op de markt kwam, werd het Heißlufdusche, oftewel ‘heteluchtdouche’ genoemd. Omdat dat toch niet helemaal lekker bekte, besloot een slimme marketeer om er föhn van te maken, als knipoog naar de warme, droge luchtstroom aan de noordkant van de Alpen die ook Föhn wordt genoemd.
Ook dit woord komt regelrecht uit het Duits. Waar het in het Nederlands betekent dat iemand overmatig prestatiegericht is, wordt het Duitse Streber alleen gebruikt om aan te geven dat iemand een carrièrejager is. Uiteindelijk komt het woord van het Oudsaksische werkwoord strevon, dat ‘ijverig in de weer zijn’ betekent.
Duitse vrouwen deden al make-up op hun gezicht in de vroege middeleeuwen. In die tijd had alleen niemand nog van mascara of blush gehoord, maar moesten ze het doen met smyncke. Dit was een mengsel van vettige klei en aarde dat alleen verkrijgbaar was in het rood en wit. Men had er toen ook al heel wat over om er een beetje appetitlich uit te zien… Toen operazanger Ludwig Leichner voor het eerst op het idee kwam om schmink te gebruiken op het toneel werd smyncke verbasterd tot schminke en kwam het ook in het Nederlands terecht.
Ook deze toneelterm hebben we te danken aan het Duits toneel. Het is een verkorting van Schaubühne, oftewel ‘schouwtoneel’. Uiteindelijk is het terug te voeren op het Germaanse woord bunî dat ‘verhoging van de vloer door planken’ betekent.
Heimwee komt uit het Zwitserduits. Heimweh was een medische benaming voor een ziekelijk verlangen (Weh) dat Zwitserse soldaten in het buitenland hadden voor hun thuisland (Heim). Er bestaat overigens ook een tegenovergesteld woord voor heimwee in het Duits, namelijk Fernweh: het verlangen naar het onbekende. Hier is (nog) geen Duits Nederlandse vertaling voor, hoewel ze in Vlaanderen weleens wegwee gebruiken.
Dan ben je bij ons op de juiste plek! Onze Duitse taaltoppers kennen hun pappenheimers en helpen je graag verder. Vraag nu vrijblijvend een offerte aan.
Net als heimwee komt ook muesli uit Zwitserland. Een arts uit Zürich, Maximilian Birchner, kwam op het lumineuze idee om zijn patiënten een mengsel van havervlokken, citroensap en geraspte appel voor te schotelen. Toen dit een succes op de ziekenhuisvloer bleek te zijn, besloot hij het op de markt te brengen als Apfeldiätzspeise. Uiteraard werd dit geen daverend succes, dus probeerde hij het opnieuw onder de naam Birchner Müesli. Müesli is een verkleinwoord van Mues, Zwitserduits voor ‘brei’. Eigenlijk betekent het dus ‘breitje’.
Ober is een verkorting van het woord Oberkellner, wat je zou kunnen vertalen met ‘opperkelner’. In de loop van de tijd zijn ‘ober’ en ‘kelner’ uit elkaar gegroeid en betekenen beide woorden nu gek genoeg vrijwel hetzelfde.
Spieken is in Nederland terecht gekomen dankzij Carl Sicherer, die 200 jaar geleden leraar Duits was op een middelbare school in Leiden. Iedere keer als een leerling afkeek bij een klasgenoot riep hij keihard: nicht spicken! De leerlingen gingen dit natuurlijk nadoen waarna spieken zich langzamerhand in heel Nederland verspreidde. Ergens is dat wel jammer, want vóór spieken kon je (afhankelijk van waar je precies woonde) fielten, stechelen, foetelen of smokkelen.
We noemden het al in de inleiding: überhaupt, oftewel ‘helemaal’ of ‘eigenlijk’. Het is een van de meest gebruikte Duitse woorden in het Nederlands en is dat al sinds de 18e eeuw. Dat komt door de veehandel. Als je vroeger je koeien wilde verkopen aan een Duitser en die Duitser zei über houbet dan had je een topdag. Über houbet betekende namelijk ‘in zijn geheel, zonder alle koppen afzonderlijk te tellen’. Ons woord voor ‘hoofd’ is dan ook weer afkomstig van dit houbet.
In de top 10 meest gebruikte Duitse woorden in het Nederlands mag dit woord sowieso niet ontbreken en is het een waardige nummer 1. In het Duits betekent het letterlijk ‘op die manier’ of ‘zoals op die manier’. Het is in het Nederlands nu zo gangbaar dat niemand meer weet dat het eigenlijk Duits is. Opvallend genoeg is het een van de woorden die het vaakst fout gespeld worden.
Wil je Duits Nederlands vertalen, of andersom? Als het op onze Duitse vertalers aankomt, staan Püncktlichkeit en Gründlichkeit voorop! We werken uitsluitend met native speakers met ruime ervaring in hun eigen vakgebied. Van juridische, medische of technische teksten tot een marketingvertaling die jouw doelgroep weet te raken, neem gerust contact met ons op voor de mogelijkheden.
